Nutri-score: όλα όσα πρέπει να ξέρετε ως καταναλωτές
Τη στιγμή που όλο και περισσότερες χώρες υιοθετούν το σύστημα Nutri-score στα τρόφιμα, η Ελλάδα έχει δείξει αρνητική στάση απέναντί του. Τι είναι, όμως, το Nutri-score; Σε τι μας ωφελεί ως καταναλωτές και ποια είναι τα σημεία που πρέπει να προσέξουμε;
Στα πλαίσια της στρατηγικής “Farm to fork” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το σύστημα τροφίμων (food system) έχει μπει στο επίκεντρο με στόχο να είναι δίκαιο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον. Παράλληλα, η ραγδαία αύξηση στα ποσοστά παχυσαρκίας τα τελευταία 50 χρόνια, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δείχνει να ανησυχεί τους αρμόδιους φορείς υγείας οδηγώντας σε δράσεις δημόσιας υγείας σχετικές με τη βελτίωση της διατροφής. Στόχος είναι οι πολίτες να οδηγούνται σε πιο θρεπτικές επιλογές τροφίμων εύκολα και γρήγορα. Έτσι, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν μία νέα διατροφική επισήμανση στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας των τροφίμων (Front-of-Pack Label – FoPL) που θα δείχνει στον καταναλωτή πόσο υγιεινό είναι ένα τρόφιμο για να κάνει καλύτερες επιλογές. Γνωρίζουμε πως μέχρι τώρα, στο πίσω μέρος της ετικέτας υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για το τρόφιμο, όπως τα συστατικά και ο διατροφικός πίνακας. Πολλές φορές, όμως, ο καταναλωτής χάνεται στους αριθμούς, τις έννοιες και τις πληροφορίες. Έτσι, ένα νέο σύστημα διατροφικής επισήμανσης στο μπροστινό μέρος της ετικέτας των τυποποιημένων τροφίμων, θα βοηθούσε με μία ματιά τον καταναλωτή να δει αν το προϊόν είναι υγιεινό και να το συγκρίνει με άλλο όμοιό του εύκολα και χωρίς να χάσει χρόνο. Μέχρι στιγμής, το σύστημα που έχει επιλεγεί είναι το Nutri-score και κατατάσσει τα τρόφιμα σε υγιεινά/θρεπτικά και λιγότερο υγιεινά/θρεπτικά με μία κλίμακα 5 χρωμάτων συνοδευόμενη από τα γράμματα A έως E. Ξεκίνησε από τη Γαλλία το 2017 στα πλαίσια του εθνικού προγράμματος υγείας PNNS (Programme National Nutrition Santé-PNNS) και ακολούθησαν κι άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία.
Πως λειτουργεί το Nutri-score;
Στο Nutri-score, αυτό που βλέπει ο καταναλωτής είναι 5 βαθμίδες-επίπεδα με διαφορετικό χρώμα και σε κάθε χρώμα αντιστοιχεί ένα γράμμα, όπως φαίνεται και στην αρχική φωτογραφία. Στο πράσινο χρώμα-Α ανήκουν τα πιο υγιεινά/θρεπτικά τρόφιμα και όσο πάμε προς το κόκκινο-Ε φτάνουμε στην πιο ανθυγιεινή/λιγότερο θρεπτική κατηγορία τροφίμων. Κάθε προϊόν ανήκει σε μία μόνο κατηγορία βαθμολογίας π.χ. στην Α. Ποια είναι, όμως, τα χαρακτηριστικά που λαμβάνονται υπόψιν και καθορίζουν αν το τρόφιμο είναι ή όχι υγιεινό; Το τελικό σκορ για το σύστημα Nutri-score προκύπτει μέσα από έναν αλγόριθμο, ο οποίος παίρνει υπόψιν του 4 επιβαρυντικά (σε υψηλή περιεκτικότητα) για την υγεία χαρακτηριστικά και 3 ωφέλιμα χαρακτηριστικά του τροφίμου ανά 100 g ή ml. Πιο συγκεκριμένα, δίνεται θετική βαθμολογία από 0 έως 10 (ανάλογα την περιεκτικότητα σε αυτά) για το ενεργειακό περιεχόμενο (θερμίδες), την περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι και αρνητική βαθμολογία από 0 έως -5 για την περιεκτικότητα σε φρούτα/λαχανικά/ξηρούς καρπούς, εδώδιμες (φυτικές) ίνες και πρωτεΐνες. Όπως γίνεται αντιληπτό, όσο μικρότερο σκορ έχει ένα τρόφιμο τόσο χαμηλότερη βαθμολογία θα έχει στην κλίμακα Α-Ε του Nutri-score και άρα τόσο πιο υγιεινό θεωρείται.
Ποια είναι τα θετικά του νέου συστήματος Nutri-score;
Προκειμένου οι βιομηχανίες τροφίμων να βγάλουν στην αγορά τρόφιμα με την καλύτερη βαθμολογία (Α αν είναι δυνατόν) στο Nutri-score, άρχισαν είτε να αναδιαμορφώνουν την σύνθεση των ήδη υπάρχοντων προϊόντων τους είτε να δημιουργήσουν νέα πιο υγιεινά τρόφιμα κατά την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Παράλληλα, το νέο αυτό σύστημα είναι απλό και κατανοητό για κάθε καταναλωτή.
Ποια είναι τα αδύνατα σημεία του Nutri-score και πως σχετίζεται η Ελλάδα;
Όπως αναλύθηκε παραπάνω, το νέο σύστημα διατροφικής επισήμανσης δεν λαμβάνει υπόψιν διατροφικές παραμέτρους με σημαντική θρεπτική αξία, όπως ακόρεστα λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά και άλλα. Επίσης, η διατροφική αξία του τροφίμου κρίνεται στα 100 g ή ml αλλά αυτή η ποσότητα δεν αντιστοιχεί στην προτεινόμενη μερίδα κάποιων τροφίμων, τα οποία τα καταναλώνουμε σε μικρότερη ποσότητα, δίνοντας τους ένα αρνητικό διατροφικό προφίλ που δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Φτάνουμε, λοιπόν, στο σημείο να απειλούνται κάποια τρόφιμα που κατατάσσονται ως λιγότερο υγιεινές επιλογές ενώ έχουν αποδειχθεί οι ωφέλιμες ιδιότητες τους, οι οποίες δεν λαμβάνονται υπόψιν στον αλγόριθμο του Nutri-score. Κατ’ επέκταση υπάρχει μία επιφυλακτική στάση απέναντι στο σύστημα αυτό από κάποιες χώρες , οι παραγωγοί των οποίων κινδυνεύουν να πληγούν. Ένα από αυτά τα προϊόντα είναι και το ελαιόλαδο, το οποίο λόγω του υψηλού ενεργειακού περιεχομένου του κατατάσσεται στην κατηγορία C (μετά από παρέμβαση της Ιταλίας από τη θέση D) παραβλέποντας, έτσι, τις ευεργετικές ιδιότητες του χάρη στα φαινολικά συστατικά, τη βιταμίνη Ε και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα , οι οποίες έχουν αποδειχθεί με επιστημονικές μελέτες. Και όλα αυτά την ώρα που τα αναψυκτικά τύπου κόλα χωρίς ζάχαρη έχουν Nutri-score B.
Συμπερασματικά, το Nutri-score είναι ένα νέο σύστημα διατροφικής επισήμανσης στο μπροστινό μέρος της ετικέτας των τυποποιημένων τροφίμων που έχει ήδη εφαρμοστεί σε κάποιες χώρες, όχι, όμως, στην Ελλάδα, η οποία μαζί με την Ιταλία δηλώνουν αντίθετες στην εφαρμογή του. Λόγω των αδύνατων σημείων που προαναφέρθηκαν, χρειάζονται να γίνουν τροποποιήσεις στον αλγόριθμο πίσω από το σκορ, έτσι ώστε να λαμβάνεται υπόψιν η μερίδα του κάθε προϊόντος, επιπλέον θρεπτικές ή/και ωφέλιμες ουσίες αλλά και να διαφοροποιηθούν τα τρόφιμα ανά κατηγορία. Από τις προτάσεις έως την τελική απόφαση και τις αλλαγές στην πράξη υπάρχει ακόμη δρόμος, όμως, είναι συνετό να μπαίνει ως προτεραιότητα ο καταναλωτής αλλά και να προστατεύονται προϊόντα με αποδεδειγμένη ευεργετική δράση, όπως το ελαιόλαδο.
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Μπόσκου Γεώργιο, χημικό τροφίμων και Αναπληρωτή καθηγητή στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο για την πολύτιμη βοήθεια του κατά την αναζήτηση πληροφοριών στο παρόν άρθρο.
Πηγή: