Ανασύνθεση τροφίμων: τι είναι και γιατί αφορά τους καταναλωτές
Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών αλλάζει τις συνταγές των προϊόντων της προκειμένου να βελτιώσει τη γεύση, να μειώσει το κόστος τους ή να αναβαθμίσει το διατροφικό προφίλ του τροφίμου. O επαναπροσδιορισμός της σύνθεσης των τροφίμων αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως food product reformulation, δηλαδή ανασύνθεση ή ανασύσταση τροφίμων.
Οι αλλαγές που έχουν ως σκοπό την βελτίωση του διατροφικού προφίλ του τροφίμου ή ποτού, θεωρούνται ως προσέγγιση δημόσιας υγείας. Στην περίπτωση αυτή, η ανασύνθεση των τροφίμων ορίζεται ως ο επαναπροσδιορισμός της σύνθεσης των προϊόντων τροφίμων, με σκοπό τη μείωση της περιεκτικότητάς τους σε πρόσθετα σάκχαρα, κορεσμένα λιπαρά οξέα, βιομηχανικώς παραγόμενα trans λιπαρά οξέα, αλάτι, τη μείωση της ενεργειακής αξίας και την αύξηση της περιεκτικότητας σε διαιτητικές ίνες. Μάλιστα, Το ζήτημα της ανασύνθεσης τροφίμων έχει τεθεί ήδη από το 2007 σε Ευρωπαϊκό επίπεδο με την έκδοση της Λευκής Βίβλου για τη Στρατηγική της Ευρώπης για τη Διατροφή, το Υπερβολικό Βάρος και την Παχυσαρκία (White Paper on a Strategy for Europe on Nutrition, Overweight and Obesity related health issues).
Γιατί είναι απαραίτητη η ανασύνθεση τροφίμων για βελτίωση του διατροφικού προφίλ των τροφίμων;
Η αύξηση του επιπολασμού των μη μεταδιδόμενων χρόνιων παθήσεων και συναφών νοσημάτων φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τις σύγχρονες κοινωνίες, κυρίως σε χώρες με χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα. Παράλληλα, διεθνείς φορείς και οργανισμοί, βασισμένοι σε ευρήματα από κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις, υποστηρίζουν την ύψιστη σημασία της υγιεινής διατροφής στην πρόληψη ασθενειών (πρωτογενή και δευτερογενή). Μάλιστα, στο σχέδιο δράσης 2013-2020 για τη πρόληψη και τον έλεγχο μη μεταδοτικών ασθενειών, ο WHO (World Health Organization) τόνισε τη σημασία ενός περιβάλλοντος που προάγει την υγιεινή διατροφή με μειωμένα επίπεδα σακχάρων, νατρίου, κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων.
Προς αυτή την κατεύθυνση, διεθνείς και εθνικοί φορείς έχουν προσπαθήσει να αλλάξουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών μέσω εκπαιδευτικών εκστρατειών, παρεμβάσεων σε επίπεδο κοινότητας και φορολογικών μέτρων αλλά οι περισσότερες από αυτές τις στρατηγικές αφενός απαιτούν πόρους για να επιτευχθούν και αφετέρου παρουσιάζουν λίγες ενδείξεις επιτυχίας έως τώρα. Από την άλλη πλευρά, η ανασύνθεση τροφίμων είναι υποσυνείδητης φύσης (δεν απαιτούν από τον κόσμο να αλλάξει συνήθειες) και δείχνουν να έχουν αντίκτυπο στους καταναλωτές.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν αυτή η βελτίωση των συστατικών στα τρόφιμα, έχει όντως αποτέλεσμα στη διατροφική πρόσληψη του γενικού πληθυσμού. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν δεδομένα παρατήρησης και μελέτες μοντελοποίησης προς αυτή την κατεύθυνση και τα υπάρχοντα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η ανασύνθεση των τροφίμων στη βιομηχανία, ακόμη και σε μία μόνο κατηγορία τροφίμων, δύναται να έχει θετικό αντίκτυπο στη διατροφική πρόσληψη του γενικού πληθυσμού.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, είναι λίγες οι μελέτες που έχουν αξιολογήσει τις πιθανές επιπτώσεις της ανασύνθεσης των τροφίμων στην υγεία των καταναλωτών. Μία πρόσφατη ανάλυση μέσω μοντέλων υγείας έδειξε ότι η ανασύνθεση είχε ως αντίκτυπο την αποφυγή 1408-3597 θανάτων ετησίως στη Γαλλία, νούμερο που αντιστοιχεί σε μείωση της θνησιμότητας που σχετίζεται με χρόνιες ασθένειες, οι οποίες σχετίζονται με τη διατροφή (συμπεριλαμβανομένων της στεφανιαίας νόσου, του εγκεφαλικού επεισοδίου και ορισμένων μορφών καρκίνου) κατά 3,7-5,5 %. Ωστόσο, προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο των ευεργετικών επιδράσεων στην υγεία του πληθυσμού μέσα από τη βελτίωση του διατροφικού περιβάλλοντος , είναι απαραίτητη τόσο η συμμετοχή όλης της βιομηχανίας σε παγκόσμια κλίμακα όσο και η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μέσα από την παρέμβαση κυβερνήσεων και αρχών δημόσιας υγείας.
Βιβλιογραφία:
Combris, P., Goglia, R., Henini, M., Soler, L.G., Spiteri, M., (2011). Improvement of the nutritional quality of foods as a public health tool. Public Health 125, 717-724. http://dx.doi.org/10.1016/j.puhe.2011.07.004
Hawkes, C., Jewell, J. and Allen, K. (2013) ‘A food policy package for healthy diets and the prevention of obesity and diet-related non-communicable diseases: the NOURISHING framework’, Obesity Reviews. John Wiley & Sons, Ltd (10.1111), 14, pp. 159–168. doi: 10.1111/obr.12098
Φωτογραφία: Shayna douglas/unsplash