Διατροφικές ετικέτες: Ποιες πληροφορίες μας δίνουν και τι να προσέξουμε; (μέρος Α)

Η διατροφική ετικέτα των τροφίμων αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο και έναν τρόπο ενημέρωσης της εταιρίας παραγωγής προς κάθε καταναλωτή και αυτό γιατί παρέχει σημαντικές πληροφορίες για το προϊόν, βάσει των οποίων θα αποφασίσει εάν θα το αγοράσει και πως θα το καταναλώσει. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρώ πως ολοένα και περισσότερος κόσμος διαβάζει τις ετικέτες στα τρόφιμα και αυτό δείχνει πως έχει αρχίσει να ενημερώνεται για τα θρεπτικά συστατικά και τα οφέλη αυτών, τη σημασία της σωστής φύλαξης του τροφίμου αλλά και για τις πρώτες ύλες. Ποιες όμως είναι οι πληροφορίες που δίνονται στη διατροφική ετικέτα και τι σημαίνουν για τον καταναλωτή; Ποια συστατικά πρέπει να προσέξει καλύτερα και ποια τελικά δεν κρύβουν κινδύνους;

Σύμφωνα με τα άρθρα 10 και 35 του κανονισμού (ΕΕ) αρίθ. 1169/2011, είναι απαραίτητο να αναγράφονται τα εξής: η ονομασία του τροφίμου, ο κατάλογος των συστατικών και η ποσότητα ορισμένων εξ’ αυτών (όταν αυτά αναγράφονται στην ονομασία του τροφίμου π.χ. “μπισκότα βρώμης“), συστατικά ή τεχνολογικά βοηθήματα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, η καθαρή ποσότητα του τροφίμου, η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή η τελική ημερομηνία ανάλωσης (εξαιρούνται τρόφιμα, όπως το ξίδι, αλάτι, τσίχλες και άλλα), τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και/ή χρήσης, το όνομα και διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης, η χώρα καταγωγής ή τόπος προέλευσης, οδηγίες χρήσης εφόσον η παράλειψή τους θα δυσχαίρενε τη σωστή χρήση του τροφίμου, ο αλκοολικός τίτλος για ποτά με αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2% κατ’ όγκον και διατροφική δήλωση.

Να διευκρινιστεί ότι δεν είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται τα συστατικά σε κάποια τρόφιμα, όπως τα νωπά φρούτα και λαχανικά, τα αεριούχα νερά, το ξίδι ζύμωσης, τα γαλακτοκομικά είδη που έχουν υποστεί ζύμωση και άλλα (υπό προϋποθέσεις). Στα υπόλοιπα τρόφιμα, τα συστατικά γράφονται κατά φθίνουσα σειρά, έτσι, το πρώτο συστατικό είναι αυτό που είναι στην μεγαλύτερη περιεκτικότητα. Στο τέλος, τα συστατικά που βρίσκονται σε ποσοστό μικρότερο από 2% μπορούν να απαριθμούνται χωρίς αυτή τη σειρά. Ένα σημαντικό σημείο της ετικέτας είναι και η αναφορά σε αλλεργιογόνα(π.χ. αραχίδες, αυγά κτλ) συνήθως με έντονη γραμματοσειρά, ενώ είναι σημαντικό πως ακόμη και αν η μονάδα επεξεργασίας χειρίζεται κάποιο αλλεργιογόνο πρέπει να το αναφέρει ακόμη κι αν αυτό δεν αποτελεί συστατικό του ίδιου τροφίμου.

Ακόμη, πολλές φορές οι καταναλωτές πανικοβάλλονται με τα πρόσθετα, γνωστά ως “Ε”. Σύμφωνα με την νομοθεσία, είναι ουσίες που συνήθως δεν καταναλώνονται αυτές καθ’ αυτές ως τρόφιμα και δεν χρησιμοποιούνται συνήθως ως χαρακτηριστικό συστατικό τροφίμων αλλά προστίθενται σκόπιμα για τεχνολογικό σκοπό π.χ. συντήρηση τροφίμου . Πρόκειται για φυσικές ή συνθετικές ουσίες ως χρωστικές, συντηρητικά, αντιοξειδωτικά, γαλακτωματοποιητές, υγροσκοπικά μέσα, ρυθμιστές οξύτητας κ.α. Χρειάζεται προσοχή σε σχετικές επισημάνσεις με αρνητική χροιά, όπως όταν ένα τρόφιμο αναφέρει ότι είναι “χωρίς συντηρητικά” δε σημαίνει ότι δεν έχει άλλα πρόσθετα π.χ. χρωστικές και αυτό πολλές φορές παραπλανεί τον καταναλωτή.

Τι δεν είναι υποχρωτικό να αναγράφεται;

Υπάρχουν πληροφορίες που δεν είναι υποχρεωτικές αλλά πολλές φορές θεωρούνται ελκυστικές για τον καταναλωτή και οι εταιρίες επιλέγουν να τις προσθέτουν στην ετικέτα. Αυτές είναι π.χ. καταλληλότητα του τροφίμου για χορτοφάγους ή vegan, και απουσία γλουτένης. Προϋπόθεση για να γραφτούν τα παραπάνω είναι να μην παραπλανούν τον καταναλωτή, να είναι σαφείς και να βασίζονται, κατά περίπτωση, σε σχετικά επιστημονικά δεδομένα.

Ακόμη, σε κάθε τρόφιμο υπάρχει διατροφική δήλωση και θα πρέπει να αναγράφει τα εξής (σε πίνακα και αν δεν χωράει σε γραμμική μορφή):

• την ενεργειακή αξία σε kilojoules και σε kilocalories (θερμίδες) ανά 100 g ή ml, ενώ είναι προαιρετικό να γράφονται και ανά μερίδα εφόσον προσδιορίζεται τόσο η ποσότητα της μερίδας όσο και πόσες μερίδες περιέχει το τρόφιμο.
• τις ποσότητες των μακροθρεπτικών συστατικών (λιπαρά, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες) και τις υποκατηγορίες αυτών (συγκεκριμένα τα κορεσμένα λιπαρά και τα σάκχαρα) και το αλάτι.
• Μπορούν να συμπληρωθούν οι ποσότητες σε μονοακόρεστα, πολυακόρεστα, εδώδιμες ίνες, πολυόλες, άμυλο και οι βιταμίνες και ανόργανα συστατικά, αν υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες που καθορίζονται. Εξαιρούνται τρόφιμα, όπως το αλάτι, μπαχαρικά, τσάι χωρίς πρόσθετα, τσίχλες και άλλα.

Τι είναι τα GDA και RDA;

Τα GDA είναι η ενδεικτική ημερήσια πρόσληψη για την ενέργεια και τα σημαντικότερα θρεπτικά συστατικά και παρουσιάζεται ανά μερίδα προϊόντος με βάση δίαιτα 2.000 θερμίδων, η οποία αντιστοιχεί στις μέσες ημερήσιες ανάγκες ενός ενήλικα. Οι RDA ή ΣΗΠ είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για τις βιταμίνες και τα ανόργανα στοιχεία.

Πηγές:

www.eur-lex.europa.eu (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1169/2011)

www.diatrofikoiodigoi.gr

Φωτογραφίες: shayna douglas/unsplash